Misschien zie je het niet zitten om tot je AOW-leeftijd te blijven werken en wil je het liefst al 5 jaar eerder met pensioen. Maar is dit ook altijd mogelijk? Als je met vervroegd pensioen wilt, betekent dit dat je de pensioenuitkeringen die je hebt opgebouwd in wilt laten gaan voordat je de AOW-leeftijd bereikt. 

In dat geval veranderen er een aantal zaken. In dit artikel bespreken we wat deze veranderingen inhouden en welke gevolgen je keuze heeft voor bijvoorbeeld je pensioenopbouw en je belastingaangifte.

Wat houdt vervroegd pensioen in?

In principe kun je op elk moment besluiten om eerder te stoppen met werken. Als je genoeg vermogen hebt opgebouwd, kun je gaan rentenieren en hoef je nog geen aanspraak te maken op je opgebouwde pensioen. Als je besluit om wél je opgebouwde pensioen in te laten gaan, heeft dit gevolgen voor je pensioenopbouw en de hoogte van je pensioenuitkeringen.

De meeste Nederlanders bouwen automatisch pensioen op in pijler 1 (AOW) en pijler 2 (werkgeverspensioen) van het Nederlandse pensioenstelsel. Pas vanaf je AOW-leeftijd, gaat je AOW-uitkering in.

Momenteel ligt de AOW-leeftijd tussen de 66 en 67 jaar; dit is afhankelijk van je geboortedatum. Voor 2024-2026 is de AOW-leeftijd vastgesteld op 67 jaar. Na 2026 kan de AOW-leeftijd verder opschuiven omdat deze samenhangt met de gemiddelde levensverwachting in Nederland.

Pensioenuitkeringen zijn ook op de AOW-leeftijd gebaseerd. Dit geldt voor zowel de uitkeringen uit werkgeverspensioenen in pijler 2 en uitkeringen uit een lijfrente in pijler 3 (aanvullend pensioen). Dit betekent niet dat je deze pensioenuitkeringen pas met je AOW-leeftijd in kunt laten gaan; er zijn mogelijkheden voor een vervroegd pensioen. Dit heeft wel een aantal gevolgen.

Als je eerder stopt met werken, bouw je geen pensioen meer op bij je werkgever. Je kunt er wel voor kiezen om je pensioen pas in te laten gaan als je de AOW-leeftijd bereikt, maar ook dan worden de uitkeringen in pijler 2 lager omdat je de laatste jaren niks meer opbouwt. Als je er voor kiest om de uitkeringen wel eerder in te laten gaan, zijn de uitkeringen nóg lager.

Als je een lijfrenteverzekering of een bankspaarrekening hebt afgesloten voor een aanvullend pensioen (in pijler 3) zijn hier voorwaarden aan verbonden. In principe staat het geld vast tot je AOW-leeftijd en afkopen van je lijfrente is bijvoorbeeld fiscaal heel nadelig. Als je je lijfrente levenslang wilt uit laten keren, kun de uitbetaling wel eerder in laten gaan maar dan zul je ook een lager maandbedrag ontvangen.

Wil je met vervroegd pensioen om in het buitenland te gaan wonen? Ook dit heeft gevolgen voor je pensioenopbouw. Bovendien bouw je geen volledige AOW meer op als je (een aantal jaar) in het buitenland woont. Het is niet mogelijk om je al opgebouwde AOW af te kopen bij emigratie. Wel kun je – na het bereiken van de AOW-leeftijd – je AOW ook in het buitenland ontvangen. Daarover lees je meer op de website van de Sociale Verzekeringsbank.

Wat kost eerder met pensioen gaan?

Als je dit zo leest, lijken er wel heel veel (belasting)nadelen te zitten aan het naar voren halen van je pensioen. Je vraagt je misschien af: wat kost eerder met pensioen gaan nou eigenlijk? Op deze vraag is geen eenduidig antwoord te geven.

De kosten hangen sterk af van je persoonlijke financiële wensen en wanneer je met vervroegd pensioen wilt. En daarbij gaat het er dan met name om hoe lang het nog duurt voordat je de AOW-leeftijd bereikt. 

• Als je meer dan 10 jaar voor je AOW-leeftijd met pensioen wilt, kun je nog geen pensioenuitkeringen uit pijler 2, je opgebouwde werkgeverspensioen, in laten gaan. Je kunt wel bijvoorbeeld een levenslange lijfrente of bankspaarrekening uit pijler 3 uit laten keren.
• Als je minder dan 10 jaar, maar langer dan 5 jaar voor je AOW-leeftijd met pensioen wilt, kun je wel al opgebouwd pensioen uit pijler 2 uit laten keren. Je mag daarna niet meer doorwerken. Dit geldt ook wanneer je met deeltijdpensioen gaat; dan mag je later niet weer meer gaan werken.
• Als je minder dan 5 jaar voor je AOW-leeftijd met pensioen gaat, zijn de regels soepeler. Je kunt alvast met pensioen gaan en zelf bepalen hoeveel uur je wilt blijven werken.

Je kunt zelf berekenen wat vervroegd pensioen in jouw situatie kost. Als je eerder met pensioen wilt, is het belangrijk om je huidige inkomen en uitgaven te vergelijken met je verwachte inkomen en uitgaven na je pensioen. Op de website van het Nibud vind je hier een stappenplan voor. Dan kun je vervolgens berekenen hoeveel geld je nodig hebt om je inkomen voor een bepaalde periode tot je AOW-leeftijd aan te vullen.

Welke belastingregels gelden bij vervroegd pensioen?

Zodra je de AOW-leeftijd bereikt, profiteer je van lagere belastingtarieven. Afhankelijk van je inkomen en het moment waarop je de AOW-leeftijd bereikt, kan je belastingtarief flink dalen en wordt je (aanvullend) pensioen minder zwaar belast. Als je eerder met pensioen gaat, kun je niet van dit lagere belastingtarief profiteren. 

Sinds 1 januari 2021 is het wel mogelijk om in aanmerking te komen voor de regeling vervroegde uittreding (RVU). Hierbij gelden nieuwe fiscale regels voor als je eerder met pensioen wilt. In principe geldt deze regeling voor werknemers in zogenoemde ‘zware’ beroepen.

Deze tijdelijke regeling is ingesteld zodat werknemers en werkgevers zich beter kunnen voorbereiden op de verhoging van de AOW-leeftijd. Je werkgever betaalt tot 31 december 2025 geen belasting over de RVU-uitkeringen als je maximaal 3 jaar voor je AOW-leeftijd stopt met werken. Lees hier meer over de voorwaarden van de RVU.

Als je met vervroegd pensioen gaat en dus nog geen AOW-uitkering ontvangt maar wel pensioeninkomen hebt, moet je er op letten dat je de loonheffingskorting niet dubbel toepast. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als je pensioenuitkeringen ontvangt van verschillende pensioenuitkeerders waarbij elke instantie rekening houdt met de loonheffingskorting. In dat geval betaal je waarschijnlijk te weinig belasting.

Als je geen inkomen meer hebt uit werk nadat je met vervroegd pensioen bent gegaan, vervallen andere heffingskortingen zoals de arbeidskorting en de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Deze kortingen vervallen niet als je vervroegd met pensioen bent gegaan en nog wel wilt bijverdienen.

Als je je lijfrenteverzekering wilt afkopen, betaal je meestal een revisierente (boete) van 20%. Daarnaast moet je over het totale bedrag dat je afkoopt, de Box 1-belasting in een keer afdragen. Dan kan de belastingdruk wel oplopen tot 69,5%.

Houd ook in de gaten dat je, als je veel hebt gespaard om eerder met pensioen te gaan, boven de vrijstellingsgrens uit kunt komen. Voor fiscaal jaar 2021 bedraagt deze € 50.000 (fiscale partners: € 100.000) en voor fiscaal jaar 2022 € 50,650 (fiscale partners: € 101.300) uit kan komen. Dan moet je vermogensrendementsheffing in Box 3 betalen.

Hoe kun je eerder met pensioen?

Als je stopt met werken en vervroegd pensioen wilt aanvragen, moet je dit ruim op tijd bij je pensioeninstanties aangeven. Minimaal drie maanden van tevoren maar bij voorkeur al eerder, bijvoorbeeld een jaar vantevoren.

Als je eerder dan 5 jaar voor je AOW-leeftijd met pensioen wilt gaan, moet je een intentieverklaring ondertekenen dat je niet meer van plan bent om betaald werk te doen.

Als je berekend hebt dat je een tekort hebt tot je AOW-leeftijd, kun je er op verschillende manieren voor zorgen dat je het tekort aanvult. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om tijdelijk, tot je AOW-uitkeringen krijgt, hogere pensioenuitkeringen te ontvangen en later lagere. De exacte voorwaarden kun je navragen bij je pensioenfonds.

Daarnaast kun je het tekort aanvullen door bijvoorbeeld een levenslange lijfrente en andere uitkeringen, zoals een stamrechtrekening, eerder in te laten gaan. Je kunt er ook voor kiezen je uitgaven en vaste lasten te verlagen door bijvoorbeeld kleiner te gaan wonen. De overwaarde op je hypotheek kan ook een aanvulling op je pensioen opleveren.

Als je op tijd begint, kun je ook je spaargeld als aanvulling op je pensioen gebruiken. Kijk ook eens naar de mogelijkheden van een depositorekening in het buitenland waar je nog een aantrekkelijke rente ontvangt. Beleggen voor je pensioen kan je een hoger rendement opleveren maar gaat ook met meer risico’s gepaard.

Eerder met pensioen – samengevat

Als je eerder met pensioen wilt, heeft dit gevolgen voor je pensioenopbouw en pensioenuitkeringen. Bovendien kun je niet direct van de verlaagde belastingtarieven profiteren die ingaan zodra je de AOW-leeftijd bereikt. Als je met vervroegd pensioen wilt, zijn een goede financiële planning en op tijd met sparen beginnen cruciaal.