Het Nederlandse pensioenstelsel – bijna perfect

Geschatte leestijd: 3 minuten

Ken je de Global Pensions Index van het consultancybedrijf Mercer en het CFA Institute al? In deze index worden de pensioenstelsels van verschillende landen (in 2021: 43) doorgelicht en met elkaar vergeleken. Het was geen groot nieuws in de media, maar onlangs heeft Nederland na drie jaar de lijst aan te voeren de koppositie af moeten staan aan IJsland.

Misschien vind je het moeilijk om te geloven dat Nederland een van de allerbeste pensioenstelsels ter wereld heeft. De nadruk ligt vaak vooral op de heftige strijd omtrent de verhoging van de AOW-leeftijd en gesteggel over indexering. Maar we zijn een stuk beter af dan onze oosterburen of ouderen in het Verenigd Koninkrijk. Om van de Verenigde Staten nog maar te zwijgen.

Is een stelsel houdbaar, eerlijk en toereikend?

In het onderzoek wordt gekeken hoe houdbaar, toereikend en eerlijk de pensioenstelsels van verschillende landen zijn. Met andere woorden: kunnen we het stelsel nu en later eigenlijk wel betalen, levert het genoeg op om je oude dag door te komen en is het voor iedereen enigszins toegankelijk. Mede dankzij de verplichte pensioenafdracht voor werknemers en het sociale contract tussen generaties is alles in Nederland vooralsnog alles pais en vree.

Het collectivistische idee in Nederland staat in schril contrast met meer individualistischere stelsels, zoals deze vaak in Angelsaksische landen te vinden zijn. Alleen collectieve bijdrages maken bijvoorbeeld een algemene AOW voor iedereen mogelijk. Dit verhoogt aan de ene kant de belastingdruk, maar voorkomt aan de andere kant veel ellende voor ouderen die niet genoeg op konden bouwen uit werkgeverspensioenen of aanvullende pensioenen.

Ook is het systeem bijzonder houdbaar vanwege strenge regels die gelden voor de dekkingsgraden. De dekkingsgraad is de verhouding tussen het beheerd vermogen van het pensioenfonds en de pensioenen die betaald moeten kunnen worden aan deelnemers in een fonds. In Nederland moet deze dekkingsgraad boven de ruwweg 105% blijven liggen. Als een pensioen niet geïndexeerd kan worden – aanpassing aan inflatie – dan is dit omdat de nagestreefde dekkingsgraad in gevaar kan komen.

Veel strijd om rechten te beschermen

Aanpassingen aan het pensioensysteem zijn ingewikkeld. Vooral omdat verschillende generaties andere belangen hebben en veranderingen iedere generatie ook anders treffen. Als 25-jarige werknemer draag je actief bij aan het pensioen van mensen die eerder met AOW konden dan jij. Als je als oudere pensioengerechtigde gekort wordt, voelt dat oneerlijk omdat je misschien wel je hele leven gewerkt hebt om pensioen op te bouwen.

We zullen hard aan de kar moeten blijven trekken om onze pionierspositie in pensioenen te behouden. De vergrijzing en lage rentes zetten het pensioenstelsel onder druk. Meer mensen moeten betaald krijgen en er zijn minder mensen om te betalen. Daarnaast leveren obligaties van pensioenfondsen minder op. De verhoging van de AOW-leeftijd heeft pijn gedaan, maar iedere maatregel doet bij pensioenen pijn.

Vooralsnog blijven de experts van Mercer veel vertrouwen in ons stelsel houden. Misschien wel meer dan wij Nederlanders; we zijn toch ietwat verwend als het gaat om onze oude dag.

Het volledige rapport vind je hier