In dit artikel leggen we je precies uit wat bitcoins zijn en hoe ze precies werken. We leggen de belangrijkste beginselen, technologische achtergrond en omstandigheden die de waarde van de munt bepalen uit. Een theoretische inleiding in cryptomunten in het algemeen en bitcoin in het bijzonder, dus.

We behandelen niet alle onderwerpen die samenhangen met bitcoins hier. Zo hebben we een artikel dat volledig toegewijd is aan het ontstaan van bitcoin. Ook hebben we een artikel gewijd aan het minen van bitcoin. In onze gids ‘Bitcoin voor beginners’ nemen we je stap voor stap aan de hand bij het kopen van bitcoin.

Aan de hand van de volgende vier vragen die je vast hebt over bitcoin, leggen we je de beginselen van bitcoin uit.

Wat is een bitcoin en hoe werken bitcoins?

Op het rudimentairste niveau is een bitcoin informatie. Het systeem achter de munt bestaat uit een serie van processen die functioneren aan de hand van protocollen. Protocollen zijn afspraken die gemaakt zijn over hoe bepaalde dingen gedaan worden.

Er is verder niets fysieks aan bitcoins: er is eigenlijk niet zoiets als één bitcoin. Er bestaat een bepaald aantal aan bitcoineenheden, en via een relatief complex systeem wordt vastgelegd wie welk aantal bezit.

Om dit een beetje begrijpelijker te maken, moeten we allereerst een paar concepten achter bitcoin uitleggen. Het belangrijkste concept is de blockchain.

De blockchain is een lange keten aan informatieblokken. Deze keten staat opgeslagen op ontelbaar veel computers in een openbaar netwerk. In de blokken van deze keten staat vervolgens informatie opgeslagen. Het bijzondere is: de informatie in alle blokken is dankzij encryptie niet zomaar te wijzigen. 

Iedere wijziging aan de blockchain, waar dan ook, zou massieve veranderingen teweegbrengen aan de latere verificatie van de informatie. Daar zorgt de onderliggende encryptie voor. Dit maakt de blockchain zeer resistent tegen manipulatie en sabotage. Er is dus niet één blockchain, maar zeer veel kopieën, die allemaal identiek zijn en moeten zijn om als geldig geïdentificeerd te kunnen worden.

En dat is ook belangrijk, want op de blockchain van bitcoin staat opgeslagen wie hoeveel bitcoins bezit. Hoe? Allereerst staat geschreven wie hoeveel bitcoins gekregen heeft voor het zogenaamde minen. En vervolgens staat geschreven welke transacties met die bitcoins gedaan zijn.

Zodra je bitcoins koopt, wordt deze transactie opgeschreven en vastgelegd in de blockchain. Jij krijgt een unieke privésleutel die je nodig hebt om de informatie op de juiste manier te verifiëren. En iedereen met de bijbehorende publieke sleutel (of een afgeleid stukje informatie daarvan, de hash) kan verifiëren dat jij de rechtmatige eigenaar bent van die bitcoin.

Dusdoende weet iedereen aan de hand van de blockchain wie hoeveel bitcoins heeft. Maar hebben ze niet de informatie die nodig zou zijn om de blockchain te manipuleren of de informatie die nodig is (de privésleutel) om te bewijzen dat ze de eigenaars zijn van bitcoins.

Dit klinkt allemaal bijzonder ingewikkeld, en dat zijn we nog niet eens echt diep in de technische details gedoken. Wat vooral belangrijk is om te weten over bitcoin is het volgende:

• Bitcoins zijn informatie, ingeschreven op een openbare blockchain
  
• Deze blockchain kun je vergelijken met een digitaal boek. Iedereen kan een kopie van het boek maken, maar niemand kan de pagina’s zomaar wijzigen zonder dat de rest erachter zou komen
  
• Op de pagina’s van dit boek staat informatie die je kunt gebruiken om erachter te komen of iemand de waarheid vertelt wanneer hij of zij zegt de eigenaar van een aantal bitcoins te zijn
  
• Soms wordt er een nieuwe pagina aan het boek toegevoegd. Dit gebeurt zodra er nieuwe bitcoins gegenereerd (gemined) worden/zodra er een bepaald aantal transacties plaatsgevonden heeft

Wat bepaalt de waarde van een bitcoin?

De waarde van een bitcoin wordt bepaald door een aantal factoren, maar in principe draait het, net zoals bij andere vermogensvoorwerpen, om vraag en aanbod. Is er veel vraag naar bitcoin en zijn er weinig bitcoins beschikbaar? Dan stijgt de prijs. Is er weinig vraag en willen veel mensen van hun bitcoin af? Dan daalt de prijs, vaak met flinke schokken.

De waarde van bitcoin komt sterk overeen met de prijs waarvoor bitcoin op de markt verhandeld wordt. Dit omdat bitcoin geen intrinsieke waarde heeft en ook geen materiaalwaarde – het is immers slechts een stukje software. Zulk geld wordt fiduciair geld genoemd. Dit is het verschil tussen bitcoin en euro’s aan de ene kant en bijvoorbeeld goud en zilver aan de andere kant.

Zolang mensen vertrouwen hebben in bitcoin, zal de waarde hoog blijven. Daalt het vertrouwen, dan kan de waarde heel hard dalen. Omdat er geen nationale economie of economieën achter de munt staan, die de koers stabiliseren, vallen deze klappen harder uit dan bij andere munten.

Komt bitcoin slecht in het nieuws? Dan kan de koers hard dalen. Spreekt een grote belegger zich positief uit over bitcoin of begint een groot bedrijf met het accepteren van bitcoin als betaalmethode? Dan stijgt de koers al even hard.

De waarde van bitcoin is dus afhankelijk van de vraag naar munten en het beschikbare aanbod. Dit hangt sterk af van het vertrouwen op de markt.

Wat is het grote verschil tussen bitcoin en andere munten?

Het verschil tussen de waarde van een euro en bitcoin? Je kunt een euro tegen meer (fysieke) dingen inwisselen. Zoals brood bij de bakker. En er is bij bitcoin geen centrale bank die de waarde van een bitcoin probeert te reguleren.

Nog iets bijzonders aan bitcoin: er is een vaste maximale hoeveelheid aan bitcoins beschikbaar. Uiteindelijk zullen er niet meer dan 21 miljoen bitcoins beschikbaar gaan zijn aan het einde van de rit. Hiervan is 90 procent reeds gemined.

Dit maakt de waarde van bitcoin extra interessant. De Europese Centrale Bank kan de waarde van een enkele euro verwateren door geld ‘bij te drukken’. Dit is wat er momenteel gebeurt (in 2022). Maar bij bitcoin kan dit niet. Één bitcoin zal altijd minimaal 1/21.000.000 van de totale waarde van het gehele ‘bitcoinsysteem’ bedragen. Bitcoin heeft dus in zekere zin geen inflatie.

Dan zijn euro’s en dollars officiële, wettelijke betaalmiddelen. Een overheid staat garant voor de waarde van het geld. Deze vorm van fiduciair geld heet dan weer fiatgeld. Zolang bitcoin nog geen wettelijk betaalmiddel is (behalve in El Salvador), blijft de waarde van bitcoin bijna volledig afhankelijk van het vertrouwen van de markt.

Ook meer weten over ETF’s?

Zijn bitcoins riskant?

Ja, bitcoins zijn riskant. Iedere belegging die met een redelijke verwachting sterk in waarde kan schommelen (volatiliteit) is riskant. Waarom zijn bitcoins volatiel? Omdat bitcoins geen onderliggende waarde hebben en de waarde volledig bepaald wordt door het vertrouwen van beleggers, omdat bitcoins en de bitcoinmarkt niet gereguleerd worden en omdat bitcoins geen nationale economie achter zich hebben staan.

De bovenstaande risico’s hebben betrekking tot de marktrisico’s van bitcoin. Marktrisico is een ander woord voor waardeverlies op bijvoorbeeld een beurs. Bij bitcoins krijg je mogelijk ook te maken met veiligheidsrisico’s. Zo is de diefstal van privésleutels vrijwel niet op te lossen. 

Zodra je de toegang tot jouw ‘wallet’ verliest, of een beheerder van een platform plotseling besluit om zijn malafide plan uit te voeren, heb je een echt probleem. Je kunt dan alleen nog maar hopen dat de munten teruggevonden worden, maar over het algemeen geldt bij bitcoin: weg is weg.

Samengevat – wat is bitcoin?

Bitcoin is een briljant stukje technologie. Het is de eerste munt die decentraal beheerd wordt en vrijwel volledig anoniem is. De explosieve stijging van de waarde van bitcoin hangt samen met het grote vertrouwen dat beleggers hebben in de munt. Maar dit is direct ook een risico: als het vertrouwen daalt, kan ook de koers sterk dalen.