Je kunt verschillende kapitaalverzekeringen afsluiten. Sommige kapitaalverzekeringen zijn speciaal bedoeld om later de hypotheek mee af te lossen. Andere kapitaalverzekeringen sluit je bijvoorbeeld af als extra spaarpot voor je pensioen.

In dit artikel gaan we in op kapitaalverzekeringen die bij leven uitkeren. Levensverzekeringen, ook wel overlijdensrisicoverzekeringen genoemd, zijn een andere vorm van kapitaalverzekering, die juist uitkeren bij overlijden, als steuntje in de rug voor nabestaanden.

In dit artikel gaan we in op de volgende vragen die je misschien hebt over kapitaalverzekeringen:

Wat is een kapitaalverzekering?

Een kapitaalverzekering is een vorm van spaar- of beleggingspotje. Je kunt het vergelijken met een lijfrente. Het verschil tussen een kapitaalverzekering en een lijfrente, is dat je een kapitaalverzekering niet voor je pensioen in moet zetten. Bijdragen aan een kapitaalverzekering kun je daarom niet van de belasting aftrekken.

Je sluit met de verzekeraar een polis af. In ruil voor je premiebetalingen, die je bijvoorbeeld maandelijks of jaarlijks overmaakt, krijg je een zeker bedrag eenmalig uitgekeerd zodra een bepaalde gebeurtenis optreedt.

Hierbij kun je denken aan het bereiken van een bepaalde datum of het bereiken van de pensioenleeftijd. Veel kapitaalverzekeringen werden afgesloten om af te lopen op de dag dat je hypotheek ook afloopt. Deze verzekering heet een KEW (Kapitaalverzekering Eigen Woning). Het bij elkaar gespaarde bedrag moet je in dit geval ook echt inzetten om de hypotheek af te lossen.

Hoe werkt een kapitaalverzekering?

Een kapitaalverzekering kun je vergelijken met een geblokkeerde spaar- of beleggingsrekening. Jij kunt doorgaans niet bij het geld totdat de vooraf afgesproken gebeurtenis optreedt.

Jouw inleg, in de vorm van premies, verzamelt rente of rendement gedurende de looptijd. Een beleggingsverzekering is natuurlijk riskanter dan een spaarverzekering, waarop je meestal een vaste maar lage rente ontvangt.

Een kapitaalverzekering bij leven keert alleen uit als je ook echt nog in leven bent. Ben je overleden? Dan ligt het van de polis af of je nabestaanden de uitbetaling ontvangen. In dit geval spreken we van een gemengde verzekering.

Welke kapitaalverzekeringen vallen in Box 3 en wat zijn de belastingregels?

Voldoet je kapitaalverzekering aan de volgende voorwaarden? Dan valt zowel een spaarverzekering als ook een beleggingsverzekering in Box 3 van de belastingopgave. Dit betekent dat je over de uitkering zelf later geen belasting hoeft te betalen. Dit is ook het geval als je de kapitaalverzekering in Box 3 afkoopt.

Je moet wel ieder jaar spaartaks betalen over het vermogen in de verzekering. Mits je boven het heffingsvrije vermogen in Box 3 uitkomt.

• De kapitaalverzekering werd afgesloten ná 15 september 1999, of afgesloten vóór deze datum maar de looptijd werd hierna verlengd (vrijstelling vervalt altijd) of het verzekerde bedrag werd verhoogd (vrijstelling vervalt mogelijk, afhankelijk van de voorwaarden van de kapitaalverzekering)
  
• De kapitaalverzekering keert uit bij leven
  
• De kapitaalverzekering is niet afgesloten om uit te keren in het geval van arbeidsongeschiktheid, invaliditeit of dergelijke situatie (deze zijn volledig vrijgesteld)
  
• De kapitaalverzekering is niet afgesloten voor een eigen woning (Box 1, zie hieronder)

Bij de belastingaangifte geef je in Box 3 de zogenaamde Waarde in het economisch verkeer, ook wel fiscale waarde, op. Deze fiscale waarde ontvang je in een jaaroverzicht van je verzekeraar. De verzekeraar geeft deze waarde doorgaans ook al door aan de Belastingdienst.

Wil je meer weten over de belasting in Box 3? Klik dan op een van de onderstaande afbeeldingen.

Welke kapitaalverzekeringen vallen in Box 1 en wat zijn de belastingregels?

Een Kapitaalverzekering Eigen Woning (KEW) valt doorgaans in Box 1. Dit heeft te maken met de directe koppeling tussen de kapitaalverzekering en de hypotheek die afgesloten wordt voor een eigen woning. Omdat een eigen woning in Box 1 valt, valt de hypotheek ook in Box 1. Een spaar- of beleggingsrekening die uitsluitend bedoeld is om de hypotheek af te lossen, valt daarom ook in Box 1.

Wat betekent dit precies voor de belasting? Aan de ene kant, is het vermogen vrijgesteld van de vermogensrendementsheffing. Met andere woorden: je krijgt niet ieder jaar te maken met een vaste heffing over de Waarde in het economisch verkeer van de kapitaalverzekering. Aan de andere kant, betekent dit dat het geld nog niet belast werd, en je dus in beginsel verplicht bent om belasting te betalen over de uitkering.

Het goede nieuws is: de Belastingdienst hanteert royale vrijstellingen voor uitkeringen uit kapitaalverzekeringen die in Box 1 vallen. Dan is de uitkering van de kapitaalverzekering dus onbelast. Hier zijn wel voorwaarden aan verbonden:

• De gehele uitkering moet gebruikt worden om een schuld over de eigen woning of een restschuld af te lossen
• Je hebt ieder jaar alle premies betaald

Daarnaast mag de hoogste premie die je binnen een jaar betaald hebt, niet meer dan tien keer hoger zijn dan de laagste premie die je binnen een jaar betaald hebt. Dit is de zogenaamde bandbreedte die de Belastingdienst hanteert.

Voldoe je aan deze voorwaarden? Dan geniet je in fiscaal jaar 2021 een vrijstelling van € 171.000. Heb je een fiscale partner? Dan mag je dit bedrag verdubbelen.

Deze kapitaalverzekeringen eigen woning in Box 1 kun je sinds 2013 overigens niet meer openen. In het geval van een spaarrekening is dit ook niet bijzonder voordelig, omdat de rente op de hypotheek, zelfs na aftrek van de hypotheekrente, zeker hoger zou liggen dan de rente die je verzamelt. Je kunt natuurlijk alsnog een kapitaalverzekering voor je eigen woning afsluiten, in Box 3, en later de uitkering gebruiken om af te lossen.

Kapitaalverzekeringen en de belasting – samengevat

Kapitaalverzekeringen die bij leven uitkeren, ná 15 september 1999 werden afgesloten en niet uitkeren in het geval van invaliditeit/arbeidsongeschiktheid, kunnen in Box 1 of Box 3 vallen. Is er een koppeling tussen de kapitaalverzekering en een hypotheek voor een eigen woning? Dan valt de verzekering in Box 1. Is de verzekering met een andere reden afgesloten, dan valt de verzekering in Box 3. De indeling in Box 1 of Box 3 heeft gevolgen voor de belastingaangifte.